آلماتی، یعنی سیبستان: در شهر آلماتی قزاقستان جشنواره سیب برگزار شد

آلماتی. دوشنبه، 22 سپتامبر 2014 میلادی برابر با 31 شهریور 1393 هجری خورشیدی. مطلوبه شاه علی. ایرتاگ – خبرگزاری تلگراف ایران  
در شهر آلماتی، پایتخت جنوبی قزاقستان در آخرین روزهای تابستان بر اساس گاهنامه خورشیدی برابر با آغاز سومین دهه نخستین ماه  فصل پاییز - 21 سپتامبرِ تقویم میلادی، جشنواره سیب برگزار شد
در جشنواره
Aplle Fest-2014
پنجاه تن ازانواع معروف سیب های آلماتی مانند کندیل، لیمانکه، قیمبت و به ویژه اپارت یا آپورت به بازارسیب آورده شد. بوی سیب، به ویژه سیب اپارت تا دورترین گوشه و کنارمحل برگزاری جشنواره را فرا گرفته بود.
جشنواره در هشت بخش: بازار ارزان انواع سیب، نمایشگاه های گوناگون، برنامه های هنری تئاتر عروسکی و سیرک، کنسرت موسیقی، رقص، مسابقه دوچرخه سواری، آزمون های آشپزی و غیره از صبح تا شام ادامه داشت.  
بنابر گزارش شهرداری آلماتی، حدود 100 هزار نفر شهروندان و گردشگران داخلی و خارجی، در پارک "نخستن رئیس جمهور قزاقستان"  شهر آلماتی از این جشنواره بسیار زیبا و شاد دیدن کردند. بازدیدکنندگان در بخش بازار حراجی جشنواره ازانواع سیب آلماتی، یعنی شهرسیب بازدید و با نرخ ارزان خریداری کردند. انواع سیب های شیرین و سرخ و سبز و زرد آلماتی نه تنها در باغچه های شهروندان، بلکه به طور عمده در سیبستان های باغ و بیشه و تل و تپه و پشته های خوش آب و هوا و سرسبز کوهستان آلاتاو و کناره های رودخانه الی سو درحومه آلماتی پرورش داده می شوند.
نماد اصلی شهر آلماتی سیب اپارت یا آپورت است که پرورش آن کار ساده ای نیست. باغبان ها به صورت شوخی و جدی می گویند که اپارت با این همه زیبایی و شیرینی" طناز بدخو" است که نشاندن نهال های آن در شیب ارتفعات، داشت و برداشت آن زحمت زیادی دارد. اپارت تنها در ارتفاع 900 تا 1200 متر از سطح دریا در برخی ازخطوط شیب ها نمو می کند و دستکم نخستین میوه اش را در  هفتمین یا هشتمین سالِ کاشت، به بار می آورد. پژوهشگران می گویند که درارتفاع کمتر از 900 متر اپارت بیش از حد می پزد و نگهداری آن با مشکلاتی همراه است و در بلندای بیش از 1200 متر، آپارت شیرین نمی شود.  
مورّخان بر این باورند که نهال و میوه سیب نوع اپارت در قرون وسطا از شهر پارت یا پارته سلطنت عثمانیان به لهستان آورده شد و بعدها از طریق این کشور به برخی از کشورهای اروپای غربی و بعداً به روسیه برده شد و دراین کشورسیب اپارت به نام شاه وقت روس الکساندر معروف گردید. برخی از پژوهشگران قزاق می گویند که نام اپارت برگرفته از نام شهر پارت یا پارته است.
پس از کشورگشایی های تزار روس در دشت قپچاق و فرارود (قزاقستان و آسیای مرکزی) در سده 19 میلادی، یکی از مهاجران روس به نام اگار ریدکا، درمنطقه دامنه کوه حومه شهر وِرنی، یعنی آلماتی کنونی نهال نوع اپارت را نشاند. باغبان روس در اوایل قرن بیست از سیبستان خود در ارتفاعات، سیب های بزرگ و بسیار خوش مزه و خوشبو با رنگ زیبای سرخ و قرمزرا به بازار عرضه کرد و نهال های این نوع سیب را در اختیار سایر مهاجران روس و بومیان گذاشت و از این راه، پرورش سیب اپارت در دره آلاتاو به تدریج افزایش یافت. گفته می شود که وزن برخی از سیب های اپارت آلماتی بیش از 600 گرم بوده و فوراً  دستنشانده های شاه تزار در منطقه، آن را به دربار شاه روس در سن پیترزبورگ رساندند.
دلیل شهرت اپارت آلماتی رنگ، وزن و به ویژه مزه و پرآبی و مدت زمان نگهداری آن است. در برخی از مناطق روسیه سیب اپارت، زیبایی و اندازه اپارت آلماتی را دارد، ولی به گفته باغبانان روس، اپارت روسیه از لحاظ مزه و پرآبی به هیچ وجه نمی تواند به اپارت آلماتی برابری کند. آنها تأکید می کنند که نه تنها آب و خاک، بلکه آفتاب و گرمای مساعد ارتفاعات حومه آلماتی برای پرورش اپارت مناسب است و آلماتی بهترین محل در جهان برای پرورش سیب اپارت است.    
شهر ورنی درزبان روسی به معنی صادق و وفادار است و تزاریان به خاطر صادق ماندن مردم بومی قزاق، ارتش کازاکِ روسِ مستقر در این شهر را نیز ورنی نامیدند. در دهه بیستم سده بیست، با انقلاب سرخ کمونیستی لنین، حکومت تزاری از بین برده شد و سال 1921 نام شهر ورنی به دلیل سیاست غیرطبقاتی کمونیست ها،  و حل مسایل قومی بر پایه سیاست لنین و ارج گزاری به زبان بومیان و بالاخره به علت فراوانیِ سیب در این شهر و حومه آن، به نام نوِ آلما آتا، یعنی "پدر سیب" تغییر یافت.
این در حالیست که بنابر میعاروتلفظ زبان قزاقی شهر باید آلماتی، یعنی سیبستان، محلی که سیب زیاد و فراوان کاشت و برداشت می شود، نام می گرفت. ولی به دلیل این که واژه آلماتی در برخی از اسناد و مکاتبات ارتش تزاری بسیاریاد شده بود، کمونیست ها ازاستفاده  نام های تزاری ورنی و آلماتی پرهیزنمودند و آلما آتا نامگزاری کردند. نام این شهرزیبا و سرسبز حتی زمانیکه در سال 1927 پایتخت جدید جمهوری مختار شوروی قزاقستان اعلام شد (قبلا شهر قزل اورده پایتخت بود)، اصلاح نشد.
این اشتباه فقط پس از دو سال فروپاشی شوروی واعلام استقلال جمهوری قزاقستان  با ابتکار برخی از روشنفکران قزاق اصلاح شد و در سال 1993 آلماآتا به آلماتی تغییر نام کرد...    
برخی از پژوهشگران قزاق معتقدند که هزاران سال پیش نوع اپارت در کوهستان دره آلاتاو یعنی استان آلماتی کنونی پرورش می شده و بعدها به دلایل مختلف از بین رفته ودر قرن 19 زمانی که این نوع سیب به وطن اصلی خودش بازگشت، آب و خاک و هوا و آفتاب مرزو بوم اجدادی اش را دوباره به جان احساس کرد و بهترین رشد را نشان داد...
دلیل اصلیی که سیب نوع اپارت نماد شهر آلماتی گردید، تقریبا از اوایل سده 20، به ویژه در زمان شوروی، سیب اپارت رهاوردِ هر مسافر آلماتی که به دیاری دیگر مسافرت می کرد بود، و هر که مهمان این شهر می شد، شیفته سیب اپارت می شد و مقداری با خودش می برد و به این ترتیب سیب اپارت به نماد آلماتی مبدل شد.
در اواخردهه هفتاد قرن بیست، زمان جنگ سرد میان شوروی و آمریکا و غرب، ادوارد کندی، عضو مجلس سنای آمریکا (برادر جرج و رابرت کندی) برای شرکت در کنفرانس سازمان جهانی بهداشت به شهر آلماتی آمده و گفته بود: "اپارت آلماتی معجزه ایست که در هیچ جای دیگر ندیدم".
لئونید برژنف، دبیر کل حزب کمونیست و رهبر شوروی در دهه های 70 و 80 قرن گذشته تا بقدری شیفته سیب اپارت بود که دستور داده بود تا در حومه آلماتی درباغ های واحد های کشاورزی، بخش "قطعات کرملین" ایجاد کنند و هنگام برداشت، سیب اپارت را دستچین کنند و در قوطی های مخصوص به مسکو بفرستند.
در اوایل دهه نود و با فروپاشی شوروی، باغ و زمین های "آلاتاو"، بزرگترین واحد کشاورزی درحومه آلماتی به بخش خصوصی فروخته شد و این آغاز از بین رفتن سیبستان ها و کاهش سیب اپارت گردید و این روش تا سال 2004 ادامه داشت.
برخی از زمینداران تأکید می کنند که درخت اپارت در 7 یا 8 سال نخستین بار میوه می دهد و مقدار ثمرش هم زیاد نیست و بعضی از سال ها کلاً حاصل نمی دهد و کاشت و برداشتش زحمات زیاد و هزینه بیشتری تقاضا می کند ودر شرایط کنونی دهها نوع سیب دیگر وجود دارد که با زحمت کمتر درآمد بیشتری نصیب باغدار می کند.
از سال 2006 با ابتکار برخی از پژوهشگران و فعالان جنبش سبز و محیطزیست و رئیس جمهور نورسلطان نظربایف، برنامه ویژه ای برای احیاء سیب اپارت راه اندازی شد.
بهار سال 2009 بانک ملی قزاقستان برای تشویق احیاء سیب اپارت آلماتی سکه با ارزش 500 تنگه نقره ای را (تنگه - واحد پول ملی قزاقستان) ضرب کرد.
در چند ناحیه کوهستانی حومه شهر آلماتی باغ های سیب اپارت دوباره احیاء  شد و اپارت در چند سال اخیر دوباره به بازار و فروشگاه ها و مراکز تجاری بزرگ بازگشت ولی از لحاظ سطح کمیت و کیفیت تا کنون شهرت گذشته خودرا نتوانسته احیاء کند.          
جشنواره سیب به عنوان یک بخش برنامه احیاء سیب اپارت از سال 2009 به این سو همه ساله برگزار می شود. هرچند سازماندهندگان تلاش می کنند که درسایر استان ها و شهرهای قزاقستان نیز این جشنواره به گونه ای راه اندازی شود، ولی بسیاری از شهروندان آلماتی بر این باورند که جشنواره سیب جشن ویژه ی شهر سیب و سیبستان، آلماتی است.
در جشنواره مدرن سیب آلماتی تفنن و سرگرمی ها و جمعیت پرنشاط بسیار زیاد بودند، ولی من همش به رمز سیب در عرفان که معریفت است، فکر می کردم ودر"نهانخانه جان عطر" آرزویی  می پیچید: باشد که روزی جشنواره سیب سمرقند و قند پارسی را برگزار کنیم.