مجتبی دمیرچی لو: مسیر ایران کوتاه ترین، امن ترین و اقتصادی ترین مسیر ترانزیت و دسترسی قزاقستان به آبهای آزاد و بازارهای جهانی است

آستانه. 27 نوامبر 2014 میلادی برابر با 6 آذر 1393 هجری خورشیدی. ایرتاگ-خبرگزاری تلگراف ایران. مطلوبه شاه علی یوا، سردبیر بخش فارسی خبرگزاری تلگراف قزاقستان ضمن انجام یک سفراعزامی از شهر آلماتی به آستانه، با آقای مجتبی دمیرچی لو، سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان، مصاحبه داشت که در اختیار خوانندگان خبرگزاری قرار می دهیم.

- جناب آقای سفیر، شما با توجه به وضعیت کنونی، دورنما و چشم انداز روابط میان ایران و قزاقستان را چه گونه ارزیابی می کنید؟

-روابط ایران و قزاقستان که مبتنی بر اشتراکات و ظرفیتهای بالایی است، در حال حاضر در شرایط خوبی قرار دارد. در ماه های اخیر نیز تحرکات خوبی را در روابط شاهد هستیم. تبادل هیأتهای سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی در سطوح بالا بویژه دیدارهای رؤسای جمهور و توافقات حاصله در سفر اخیر ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به جمهوری قزاقستان، دورنما و چشم انداز روشن و مثبتی را برای روابط ترسیم کرده است.

- در ضمن این که از سطح گردش تجارتی میان دو کشور سوال می کنم، بگویید که آیا در روابط همکاری ایران و قزاقستان توانایی های نهفته یعنی پتانسیل هایی وجود دارند که از سوی دولت این دو کشور اصلا مورد استفاده قرار نگرفته است؟

-گردش تجارتی میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قزاقستان در سال 2013 میلادی بالغ بر 700 میلیون دلار بود و همان طور که اشاره شد، حجم گردش تجارتی در سال جاری به دلیل گسترش بیش از پیش روابط در زمینه های مختلف افزایش خواهد داشت.
ظرفیتهای زیادی در روابط دو کشور وجود دارد که بدلائلی، مورد توجه قرار نگرفته و یا کمتر به آنها توجه شده است.از جمله روابط مردمی، روابط بین سازمانهای مردم نهاد، روابط بین مراکز مطالعاتی، گردشگری و بویژه گردشگری سلامت. طبعاً داشتن روابط متوازن و پایدار نیازمند توجه به همه حوزه هاست. این امر نقش مکمل و کمک کننده نیز دارد، به این مفهوم که استفاده از این ظرفیتها علاوه بر اینکه موجب ایجاد حوزه های جدیدی در روابط می شود، می تواند به دیگر حوزه ها نیز کمک کند. برای مثال اگر بخواهیم روابط اقتصادی دو کشور توسعه یابد، این امر نیازمند توسعه روابط مردمی، فرهنگی و گردشگری و افزایش شناخت مردم دو کشور از یکدیگر است.  

- ارتباط دریایی ایران و قزاقستان  در دریای خزر، دولت ایران و شخص شما را راضی می کند؟ چه اقدامات یا فعالیت هایی لازم است تا روابط دریایی دو کشور بهبود پیدا کند و این رابطه ها در چه زمینه هایی می تواند باشد؟

-دریای خزر که موجب همسایگی ایران و  قزاقستان می شود،ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه همکاریهای دو کشور محسوب می شود. همکاری دو کشور در مسائل این پهنه آبی از جمله در بهره برداری از منابع، حفاظت از محیط زیست، امور دریانوردی و کشتیرانی، همکاری در تأمین امنیت و ثبات، زمینه های بسیار خوبی برای توسعه مبادلات بازرگانی بین دو کشور فراهم می کند. حمل و نقل دریایی یکی از شیوه های مناسب حمل و نقل محسوب می شود و می تواند علاوه بر کمک به مبادلات تجاری بین دو کشور، جهت ترانزیت کالاهای صادراتی و وارداتی قزاقستان نیز مورد بهره برداری قرار گیرد.

- تعداد زیادی از قزاق تبارها در ایران به سر می برند وتعداد قابل ملاحظه ای از قزاق های ایران طی بیست سال گذشته به وطن تاریخی خود، به قزاقستان بازگشتند. چه عواملی باعث شده که این مردم زادگاه خودرا ترک کردند؟

-با توجه به شرایطی که در منطقه آسیای مرکزی و سرزمین قزاقستان در اواخر قرن 19 و اوائل قرن 20 صورت گرفت، تعداد زیادی از قزاق ها به مناطق مجاور از جمله ایران مهاجرت کردند و سالیان زیادی در کنار ایرانیان زندگی می کردند. آنها در ایران مورد استقبال قرار گرفتند. آنها از تمام حقوقی که دیگر اتباع و ساکنان ایران برخوردار هستند، بهره مند شدند. آنها در ایران از حق تشکیل خانواده، تملک، اشتغال، تحصیل و دیگر حقوق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برخوردار بوده اند. از سالهای 1990 به بعد و بویژه پس از استقلال جمهوری قزاقستان، تعدادی از آنها به قزاقستان بازگشتند که البته برخی از آنها مجدداً به ایران مراجعت کردند و تعدادی نیز در قزاقستان ساکن شدند. عامل اصلی در انتخاب محل اقامت، شرایط اقتصادی و اجتماعی این افراد است. این افراد با توجه به شرایط خود، محلی را که با منافع آنها بیشتر سازگار باشد و شرایط زندگی بهتری داشته باشند را انتخاب می کنند و این انتخاب آنها نیز از سوی دولت ایران مورد احترام است.

- قزاقستان یک کشور بسیار فعال همگرا در چهارچوب سازمان های  بین المللی و منطقه ای است و آستانه مبتکر سازماندهی برخی از سازمان ها است. موضع تهران و آستانه در چهارچوب کدام یکی از این سازمان ها به هم نزدیک است؟

-ایران و قزاقستان در بسیاری از سازمانهای منطقه ای و بین المللی با یکدیگر همکاری دارند. این امر بدلیل شباهت مواضع دو کشور در بسیاری از مسائل منطقه ای و بین المللی است. برای مثال هردو کشور خواستار برقراری صلح و ثبات در منطقه، توسعه اقتصادی کشورهای منطقه، ارتقاء سطح زندگی، رفاه و سلامت مردمان منطقه و حتی جهان هستند. هر دو کشور خواستار برقراری نظامی عادلانه در جهان و فراهم نمودن شرایط مساعد اعمال حاکمیت، تحکیم استقلال و تأمین حقوق همه کشورهای جهان، مقابله با جرائم بین المللی و اقدامات مخل نظم و امنیت بین المللی هستند. لذا دو کشور برای تحقق این اهداف در بسیاری از سازمانهای منطقه ای و  بین المللی از جمله سازمان همکاری اسلامی (OIC) سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، کنفرانس تعامل و اعتماد سازی در آسیا (سیکا)، سازمان همکاری شانگهای، سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن همکاری دارند.

- با توجه به قوانین اقامتی چند سال اخیر قزاقستان و سختگیری های زیاد روادیدی نسبت به ایرانیان، تعدادی از ایرانیان که سالیانی در این جا حضور داشتند  کشوررا ترک کردند و شاهد حضورکمتر شهروندان ایرانی برای سرمایه گزاری و گشایش کار در قزاقستان هستیم  چون  با مشکل روادیدی روبرو می شوند، زیرا حداکثر زمان اقامت فقط یک ماه است. شما حتما این موضوع را می دانید و به خاطر حل این مشکل از سوی سفارت ایران چه  اقدامی انجام شده است؟

-جمهوری اسلامی ایران قوانین و مقررات ملی قزاقستان را محترم می شمارد و همواره به اتباع ایرانی توصیه می کند که نسبت به رعایت کامل قوانین و مقررات قزاقستان نهایت تلاش خود را داشته باشند تا از بروز هر گونه مشکلی جلو گیری شود. در عین حال توجه به این نکته ضروری است که توسعه روابط دو کشور نیازمند ارائه تسهیلاتی از جمله تسریع و تسهیل در صدور روادید و همچنین اقامت برای اتباع دو کشور است تا گردشگران و فعالان اقتصادی دو کشور در کمترین زمان ممکن بتوانند به کشورهای مقابل سفر و با شرکای اقتصادی خود ارتباط کاری خود را برقرار و حفظ کنند. خوشبختانه این موضوع در دستور کار مذاکرات دو کشور قرار دارد و توافق کامل برای تسهیل صدور روادید بویژه برای بازرگانان دو کشور صورت گرفته و تحقق آن نیازمند اقدامات اجرایی است. علاوه بر کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور، کمیسیون مشترک کنسولی نیز بین دو کشور وجود دارد که تاکنون شش دور آن برگزار شده است. ما تلاش می کنیم از ظرفیت این کمیسیون ها برای حل این مسائل بیشتر استفاده کنیم.

- بر اساس ملاقات رؤسای جمهور دو کشور که در چند نوبت صورت گرفته است طرفین خواستار گسترش روابط همه جانبه شده اند و شما به عنوان سفیر تازه انتصاب شده بفرمایید چه اقداماتی برای اجرایی شدن این مذاکرات صورت گرفته است؟

-در دیدارهای رؤسای جمهور در یک سال گذشته و همچنین سفر دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به قزاقستان در سپتامبر 2014، توافقات گسترده ای هم میان بخش های دولتی و هم بین فعالان تجاری خصوصی صورت گرفت. همچنین در سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشورکه در اواخر آگوست سال جاری در تهران برگزار شد، ضمن مروری بر روابط دو کشور نقشه راهی برای همکاریهای اقتصادی ایران و قزاقستان تهیه شد. پیگیری اجرای توافقات مذکور از جمله مهمترین اقدامات سفارت است و امیدواریم با اجرای آنها گام بلندی در توسعه روابط دو کشور برداریم.

- دوستان قزاق از من بارها خواسته اند تا زبان فارسی را برایشان تدریس کنم و بارها از من سوال کرده اند که غذا و ذائقه ایرانی شبیه کدام ملل است و سوالاتی امثال این. من همیشه در این پرسش ها  عدم آشنایی فرهنگی را دیده ام. امروز یک قزاق شهری غذاهای ترکی، ژاپنی، کره ای، ایتالیایی... و غیره را خیلی بهتر می شناسد تا غذا و فرهنگ غذایی ایران، ایرانی که زمانی زبان و فرهنگش در این سرزمین مسلط بود. آیا امکان بازگشایی یک مرکز فعال آموزش زبان و ادب فارسی و رستورانی که غذاهای ایرانی ارائه کند، وجود دارد ؟
- مسائلی را که شما ذکر کردید، مصادیق بارز روابط مردمی هستند. طبعاً هر چه این روابط بیشتر شود و شناخت مردم دو کشور از همدیگر افزایش یابد، زمینه های ارتقاء و توسعه روابط را فراهم می کند. در خصوص زبان فارسی لازم به ذکر است که در حال حاضر کلاسهایی در برخی مراکز دانشگاهی در آستانه و آلماتی و همچنین رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان دایر است ولی آمادگی داریم که در مراکزی که علاقمندی وجود دارد تسهیلاتی از جمله  تأمین مدرس و کتب مورد نیاز را فراهم کنیم. راه ندازی رستوران نیز پیشنهاد جالبی است که امیدواریم افراد متخصص و علاقمند با راه اندازی آن بتوانند نقش موثری در افزایش شناخت مردم قزاقستان از ایران داشته باشند.

- یکی از توانایی های برجسته ایرانیان در قزاقستان صدور خدمات فنی و مهندسی است که فقط یک شرکت، آنهم شرکت دنارهساز است که از سالیان دور در قزاقستان در زمینه راه سازی بسیار خوب فعالیت داشته و درخشیده است... چرا  شرکت های ایرانی در قزاقستان حضور ندارند؟

- صدور خدمات فنی و مهندسی با توجه به تجارب و توانمندیهای شرکتهای ایرانی از یکسو و برنامه های توسعه ای قزاقستان از سوی دیگر، زمینه خوبی برای همکاری دو کشور تلقی می شود. علیرغم همکاری هایی که بین دو کشور در این زمینه در جریان است، بنظر می رسد که سطح این همکاریها متناسب با ظرفیتها و انتظارات نبوده است. بخشی از این وضعیت ناشی از عدم شناخت کافی طرفها از یکدیگر و بخشی از آنها هم فراهم نبودن شرایط همکاری از جمله نداشتن ساز و کارهای بانکی و بیمه ای لازم بوده است. در نقشه راه توسعه همکاریهای اقتصادی دو کشور توجه خاصی به این بخش شده است. امیدوارم با اجرایی شدن آن شاهد حضور تعداد بیشتری از شرکتهای ایرانی در قزاقستان و همچنین شرکتهای قزاقی در ایران باشیم.

- قزاقستان کشوری است که به آبهای دریای آزاد راه ندارد و این معضلی بزرگ برای صادرات مهم این کشور همچون گندم و نفت است و ایران بهترین مسیر ترانزیت و سوآپ کالاهای قزاقستان است و در گذشته سوآپ از طریق ایران انجام می شد و طی اقدامی از سوی ایران تعطیل شد ...کدام زمان دوباره سوآپ برقرار می شود؟

-ایران بدلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز، وجود ثبات و امنیت و داشتن زیر ساختهای مناسب مسیر بسیار خوبی برای ترانزیت مواد و کالاهای صادراتی قزاقستان به بازارهای جهانی است. مسیر ایران کوتاه ترین، امن ترین و اقتصادی ترین مسیر ترانزیت و دسترسی قزاقستان به آبهای آزاد و بازارهای جهانی محسوب می شود. علاوه بر ارتباط دریایی دو کشور، با راه اندازی خط آهن جدید خلیج فارس-ایران-  ترکمنستان- قزاقستان مسیر ریلی و ظرفیت جدیدی برای این امر ایجاد می شود که می تواند برای ترانزیت غلات، مواد معدنی، نفت و دیگر کالاهای قزاقستان مورد بهره برداری قرار گیرد و همچنین تأمین بخشی از واردات قزاقستان از این مسیر می تواند انجام شود. برقراری مجدد سوآپ نفت در دستور کار مراجع ذیربط دو کشور است و امیدواریم با هماهنگی در مسائل فنی و تجاری، این امر نیز محقق شود.
در پایان از فرصت استفاده کرده از شما و همکارانتان در کازتاگ-خبرگزاری بین المللی تلگراف قزاقستان و بخش های مربوط آن، به خصوص بخش فارسی این خبرگزاری، که برای اطلاع رسانی به مردم دو کشور ایران و قزاقستان تلاش دارید، تشکر می کنم.